Covid-19 adıyla yer yüzünü saran ve insan yaşamının her alanına sirayet eden bir pandemik hastalık sürecinin evrelerini yakından yaşamaktayız. Ve burada her kimlik, cinsiyet, sınıf, coğrafya, kültür… bulunduğu noktadan doğru pandemi ile mücadelenin içinde var olan emperyalist kapitalist sistemin saldırılarına da farklı bir noktadan maruz kaldı.
Kürdün pandemik yaşamından, Türkün pandemik yaşamına, kadından erkeğe, işçiden patrona vb. toplumsal katmanlardan doğru Covid-19 ile beraber ezen ve ezilenin aynı gemide olduğu söylemlerinin sadece bir palavradan ibaret olduğu daha geniş kitlelere yayıldı.
Ve savaş yüzü son on yıldır hiç eksik olmayan Ortadoğu’da Kürt halkı nezdinde bir devrim gerçekleşti. Savaşın hala devamlılığını koruduğu bu coğrafyada ezilen halklara umut olan Rojava Devrimi’nin inşası da hala devam etmektedir.
Rojava’daki her gelişme özellikle ezilenler cephesinde pür dikkat takip edilmektedir. Bu noktada Covid-19 ile beraber emperyalist-kapitalist sistemin tamamıyla ticaret odaklı olan sağlık sisteminin iflas eşiğinde olduğu bir süreçte; Rojava sağlık sistemi de merak edilen önemli bir konudur.
Bu pencereden; Rojava koşullarını göz önünde bulundurarak Kuzey-Doğu Suriye Özerk Yönetimi Sağlık Komitesi Eş Başkanı Dr. Ciwan Mustafa’nın danışmanı ile bir söyleşi yaptık.
Söyleşmemizden kesitlerle Rojava’da sağlık sistemi ve Covid-19 süreciyle ilgili değerlendirmelerimiz şöyle:
Toplumsal bir sistem
Sağlık sistemini öncelikle yerelden beslenen komün, meclis ve Özerk Yönetim Sağlık Komiteleri üzerinden ele alarak örgütlediklerini ifade eden Dr. Ciwan’ın danışmanı sağlık sisteminin salt tedavi odaklı olmadığını belirtti ve sistemin toplumsal ayağını ve yönetim çerçevesini şöyle değerlendirdi:
“Teori, pratik, teori… kuramından bakıldığında sistemin daha önce inşa etmiş olduğu hastane, doktor, tedavi üçgeni; Özerk Yönetim’de daha çok koruyucu hekimlik ve sağlık eğitimi ile sağlığın salt tedavi olmadığı bir biçimde şekilleniyor. Ve sağlık sisteminde koruyucu hekimlik ile beraber başta belediyeler, Tabip, Diş Tabibi ve Eczacı Odaları, sağlık emekçileri, komün temsilcileri, ekonomi komiteleri gibi kurum temsilcilerinden oluşan Sağlık Meclislerini oluşturuyor. Yani okul, çevre sağlığı gibi konuların ağırlık kazanmaya başladığı, tepeden değil, yerelden şekillenen; ihtiyaçlar, sorunlar ve çözümlerin oluşturulduğu bununla beraber halkların kabul görüp katılım sağladığı bir sağlık sistemidir.”
Kuzey-Doğu Suriye’de; emperyalist-kapitalist ülkelerin ve özelde TC devletinin Rojava Devrimi’ni boğmaya dönük saldırılarından dolayı kurulmak istenen sağlık sistemi ile sistemin gerektirdiği tesisler ve ihtiyaçların temininde zorlukların yaşandığını da belirtti. 
Rojava penceresinden Covid-19 ile mücadele
Savaş ve inşa koşullarında Covid-19 ile mücadelenin daha çetrefilleştiği Rojava’da sınırlar da kapandı yani ambargo altına alındı. Bu kapsamında Özerk Yönetim’in izlediği yolu ve durumu değerlendiren Dr. Ciwan’ın danışmanı: “Halkların Özerk Yönetim Sağlık Komitesi’nin perspektifine uyması Covid-19’un yayılmasını engelledi. Tabi burada sağlık çalışanlarının sınır bölgelerinde 24 saat boyunca testler ile kontrollü geçiş yaptırmalarının da büyük etkisi oldu. Ayrıca Heyva Sor a Kurd çalışanlarının belirli noktalar oluşturarak test yapmaları ve şüpheli vakaları karantinaya almalarının da ciddi bir etkisi oldu.” dedi.
Danışman aldıkları bütün tedbirlerle savaş ve ambargo altında olan Rojava’da bir başarı da elde ettiklerini vurguladı:
“Tabi ki bu durum gelişmiş kapitalist ülkeler ile kıyaslandığında bir başarıdan söz etmek mümkün. Bu başarı da Rojava ve Kuzey-Doğu Suriye Özerk Yönetimi’nin tüm perspektifi Sağlık Komitesi’ne bırakmasına bağlıdır. Örneğin; askeri alan (YPG/YPJ) komutanları kamuoyuna açıklama yaparak bu konudaki tüm yetkilerin Sağlık Komitelerine deklare etmeleri halk üzerinde etkili oldu.”
Dr. Ciwan’ın danışmanı, Covid-19 ile mücadele de sağlık sisteminin rolünü, etkinliğini ve emperyalist-kapitalist ülkelerin sağlık sistemlerinin bu süreçteki etkinliğine de değindi.
“Covid-19 ile mücadele de sağlık sisteminin direkt etkisi vardır. Sadece hastaneler üzerinden sağlık sistemini inşa eden ülkelerin durumunu gördük. Koruyucu halk sağlığını hedefleyen sistem daha etkili ve başarılı oldu.”
Özerk Yönetim’in; sağlık sistemini güçlendirmek ve halk arasında oturtmak için bütün kurumların temsilcilerinin içinde bulunduğu Sağlık Meclislerini güçlendirmeye çalıştığını da ifade eden Dr. Ciwan’ın danışmanı: “Özerk Yönetim; öncelikli olarak halk sağlığını önceleyen ekolojik, kadın bakış acısına sahip, özgürlükçü bir sağlık sistemi oturtmaya çalışmaktadır.” dedi.
Ayrıca savaş ve pandemi koşullarında elde ettikleri tecrübelerle eğitim ve öğretim alanında da çalışmaları olduğunu belirten danışman, “Rojava’da sağlık Akademileri açılmaktadır. Kendi kendine yetmek adına bulaşıcı hastalıklar da dahil olmak üzere ilaç ve medikal malzemeler üretmek ve üretim kalitesini denetleyecek laboratuvarlar inşa edilmektedir.” dedi.
Tüm dünyada olduğu gibi Rojava’da da Covid-19 için çeşitli çalışmalarının olduğunu da sözlerine ekledi. Covid-19 teşhisi için ürettikleri KİT’in üretimine devam ettiklerini ve teşhiste kullandıklarını söyledi.
Ayrıca bu kapsamda şuanda Rojava Üniversitesi Tıp fakültesi ve Özerk Yönetim Sağlık Komitesi’nin İsveç’teki bir enstitü ortaklığı ile çalışmalarının olduğunu da sözlerine ekledi.
Bölgedeki vaka sayısının arttığını ve nedenleri içinse şunları söyledi:
“Bölgedeki vaka sayısı artmaktadır. Ancak bunu temel sebebi Suriye rejimi denetiminde olan Qamişlo havaalanını kontrol edemiyor olmamızdır. Bunula beraber resmi bir sınır kapısı olan Tîl Koçer sınır kapısında Rus ve Çin devletlerinin vetosu sonucu kapalı olması nedeni ile yardım kuruluşlarından yeterli miktarda destek gelmemesi önemli rol oynuyor. Sağlıkta oluşturulmaya çalışılan sistem; herkese eşit, etkili, parasız, ekolojik bakış acısı üzerinden şekilleniyor. Ve burada temel amaç yeni ile eskiyi birleştiren, kendi kendine yeten, bütün kesimlerin kendini içinde ifade edip sorunların çözümünde rol alabileceği bir sistem oturtmak.”
Dr. Ciwan’ın danışmanı son sözlerini bir çağrıyla noktaladı. “Çağrımız; Rojava ve Kuzey-Doğu Suriye üzerindeki ambargonun kaldırılması, saldırıların durdurulması ve demokratik üniversitelerin ve sağlık kurumlarının (yardım kuruluşları) bölgemize gelmesidir.”
Kaynak: nupel.net
